Hoogbegaafde kinderen die niet of onjuist in hun ontwikkeling gestimuleerd worden gaan soms onderpresteren.

Niet elke hoogbegaafde heeft dat dus voor, en niet elk onderpresterend kind is daarom ook direct hoogbegaafd. Het is gewoon iets wat hoogbegaafden én andere kinderen wel eens doen, dat onderpresteren.  En dat kan verschillende oorzaken hebben. Het is een hele kunst te ontdekken waaraan het ligt.

Enkele voorbeelden

• Een kind heeft emotionele problemen vanuit de thuissituatie (bv Een kind in volle "vechtscheiding" van zijn/haar ouders)
• Een kind heeft het iets naars meegemaakt, waardoor het gaat onderpresteren
• Een kind wordt te weinig uitgedaagd op school
• Een kind ervaart van de klasgroep waarin het zich bevindt, sociale druk waarvan een negatieve invloed uit gaat
• Het kind zit emotioneel in de knoop omdat het zich "anders voelt dan klasgenootjes en dat eigenlijk niet echt te wilt (de drang om tot een groep te behoren is op bepaalde leeftijden erg groot, en de groep zet ook vaak druk), en heeft daardoor echt niet genoeg energie over om de prestaties te leveren die verwacht kunnen worden van dat kind.
  

Maar...hoe gaat dat dan in zijn werk?

Een kind "is" immers niet zomaar een onderpresteerder van bij de geboorte, het wordt er eentje.  

Even illustreren met twee ervaringsverhalen.

Een kleuter in de knoop... en de gevolgen

Eerst was ons kind "gewoon" zichzelf, dus het trok zich duidelijk niets aan van hoe snel een "gemiddeld" kind ontwikkelt.  Hij kroop niet, liep op 9 maanden, sprak voor hij 1 jaar werd, en gaf zich als het ware in elke nieuwe situatie ten volle.

Iedereen sprak over hem als "mooi, kan hij dat AL!". Hij kreeg nogal wat positieve aandacht van volwassenen, ook mensen die hem niet zo goed kenden, bij al dat "snel" zijn.

Maar dan gebeurden er dingen die ons kind niet kon plaatsen.  In de eerste kleuterklas bijvoorbeeld, kwam hij in contact met véél andere kindjes, die even groot waren.  Maar: "de kindjes spreken niet goed mama".  En: "de kindjes kijken raar en luisteren niet als ik iets vertel".  En ook: "de juf zegt dat ik de kindjes niet mag helpen, maar ze kunnen het niet, waarom mag ik dan niet tonen hoe het moet?".  Een kind zou er moedeloos van worden.  En dat gebeurt dus ook bij onze zoon.

Eerst ging hij zich aanpassen aan wat andere kindjes deden.  Het liedje dat hij helemaal kende, alle stroofjes, werd ingekort tot de twee eerste lijntjes van het eerste versje, en die werden herhaald tot de melodie "op" was.  Hij wilde niet meer tekenen. Hij toonde, buiten zijn verbaal sterk zijn, niets meer op school.  Waardoor juf en ouders verschillend begonnen te reageren op dat kind. En elkaars beschrijvingen van datzelfde kind niet konden plaatsen, wat ook al eens tot misverstanden leidde.

Alleszins, gelukkig  werd hij er niet van, ons kind.  Hij kreeg het zo erg op hun heupen van het hele schoolgebeuren, het wachten, het voor zijn kunnen weinig uitdagende ervan, dat hij er het bijltje compleet bij neergooide.  Op school toonde hij niet veel meer van wat hij kon. Hij begon de aandacht te zoeken die hij van vroeger, toen volwassenen steeds paf stonden van zijn snelle ontwikkeling, miste.  En hij "leerde" onbewust dat de klas storen, andere kindjes plagen, niet stil zitten, die portie aandacht wél opleverde, en gewoon meedoen met de groep niet.  En dus werd hij een "onmogelijk" kind op school, dat meer gestraft werd dan dat hij mee mocht doen in de klas.

Thuis komen van school werd een hele "leuke" zaak.  Elke dag een woedebui.  Elke dag een kind dat overstuur was.  Elke nacht een nachtmerrie. Een klagend kind, want "ik heb geen vriendjes".  En weet je wat? Dat alles stopte de dag dat ons kind te horen kreeg dat hij mocht overstappen naar de volgende kleuterklas.  Met een juf die opnieuw positieve aandacht gaf, en de wat hulp om in de groep te worden opgenomen.  Die hem extra uitdagingen bood, en hem vertrouwen inboezemde, waardoor dat onderpresteren een beetje verminderde.  Maar het heeft hem een knauw gegeven.  Enkele jaren later constateren we dat hij volwassenen (met name die in een schoolsituatie) nog steeds niet al te betrouwbaar vindt, op enkele na.  Dat hij elke nieuwe volwassenen die hij leert kennen "test" op betrouwbaarheid, waar hij voorheen veel spontaner was.  En dat hij elke sturing weigert van volwassenen die in zijn ogen niet betrouwbaar zijn.  We moeten hem nu, beetje bij beetje, "leren" dat volwassenen echt wel sturing mogen geven, en dat hij ze "mag" vertrouwen.  Want anders... zal hij op school niet al te veel kunnen leren.  En blijft hij onderpresteren, wat nog steeds gebeurt elke keer hij op een leerkracht botst waarmee het niet "klikt".

Nooit geleerd te leren... en de gevolgen

Onze zoon had "nooit huiswerk bij" in de basisschool. Dat was al op school gemaakt, of werd de dag erop snel-snel voor het ontbijt even afgewerkt. Hij had ook nooit iets te leren, en effectief: als we hem zijn lessen overhoorden, kon hij presteren wat gevraagd werd. Zijn rapporten waren niet echt de top, maar toch wel behoorlijk goed. Eigenlijk vonden wij onszelf wel erg gelukkige ouders: een kind dat gemakkelijk leert, da's toch goed meegenomen. Zeker als je een druk leven hebt zoals het onze.

Toen onze zoon met kerstmis in het eerste jaar Latijn opeens thuiskwam met drie onvoldoendes, was dat dan ook even een schok. Hijzelf was toch ook wel geschrokken. Want hoewel hij wisselende resultaten op tussentijdse toetsjes had gescoord, was hij er nog steeds van overtuigd dat hij de leerstof wel voldoende beheerste.

Om een lang verhaal kort te maken: het heeft ons een groot jaar gekost om, met begeleiding extern aan de school, onze zoon te leren studeren. Hij had dit gewoon nooit geleerd in de basisschool, omdat hij daar nooit moeite had moeten doen, nooit uitgedaagd was om te werken voor zijn schoolresultaten. Hij wist niet eens hoe eraan te beginnen!

Als iemand me nu zegt dat-ie geluk heeft met een kind dat gemakkelijk studeert, ben ik geneigd om direct met het vingertje te staan zwaaien: "let toch op voor de vaardigheid van het leren".

Want naast die slechte schoolresultaten hadden we dubbel pech: ons kind heeft ook een serieuze krisis meegemaakt en heeft zichzelf lang minderwaardig gevoeld, door de problemen die hij meemaakte in zijn school, waar men toch moeilijk kon geloven dat een kind met dergelijke wisselende studieresultaten hoogbegaafd zou kunnen zijn... Hij voelde zich tekortkomen omdat hij ondanks zijn snelle verstand niet presteerde in verhouding, en dat heeft zeer lang op zijn zelfvertrouwen gewogen.

Verder lezen op het web? zie onze link pagina over onderpresteren

Lees bij de gastsprekers ook de vertaling van het artikel van Josh Shaine, over onderpresteren van binnenuit bekeken.

Download zeker de fiche onderpresteren!

YW