Home Hoogbegaafd Herkenning Testen HB thuis Sociaal leven HB op school Probleemkinderen? Adresboek FAQ Goed voor een glimlach Literatuur
Testen
Waarom testen
Wanneer testen
Waar testen
Voorbereiding op testen
Soorten testen
Testresultaat
Wat zegt een IQ cijfer eigenlijk (en wat niet)
HB en wat nu?
Literatuur rond testen
Links rond testen
Van vermoeden tot test
Schoolrijpheid testen
Verbaal-Performaal?
V-P door een ZOCO
 
Hoe haal je zo veel mogelijk informatie uit de test?

Bereid je voor... en stel vragen!

Ouders voelen zich wel eens overdonderd door de informatie die ze krijgen op een adviesgesprek na de testafname, waarna ze vaak met meer vragen buitengaan dan ze initieel binnengekomen waren.

Daarom is een lijstje maken met vragen waar je antwoorden op zoekt, een goed idee.

Verder moet je ook zeker een schriftelijk verslag vragen van de testresultaten en observaties. Dit is belangrijk voor jezelf, omdat je er zeker iets aan hebt om één en ander dat op het gesprek werd gezegd, nog eens na te lezen zodra je rustig thuis bent.

Een gedegen rapport is niet alleen van nut als houvast bij de bespreking van de testen zelf, maar vaak ook later, als bijvoorbeeld blijkt dat het nodig of wenselijk is om de testresultaten te laten bekijken door een tweede persoon. Voor een goede interpretatie van de resultaten moet deze persoon op dat ogenblik kunnen beschikken over een gedegen schriftelijke neerslag van de observaties.

Een goed verslag moet (naast de weergave van de testscores en subtestcores) antwoorden op de volgende vragen bevatten:

  • Wat is het totale IQ, maar ook: welke zijn de subtestscores. Vragen: Vertonen de subtestscores een harmonisch dan wel disharmonisch profiel? Bereikt mijn kind op bepaalde scores plafonds?
  • Welke subtests zijn niet volledig afgemaakt? Om welke reden?
  • Had het kind zin in de opdrachtjes? En was het enthousiasme bij elke subtest even groot of varieerde dat?
  • Begon het kind uit zichzelf aan de opdrachtjes en toonde het volharding? Of moest de tester het kind op gang zetten en/of blijvend aanmoedigen?
  • Was het kind bij de test (of bepaalde onderdelen) zichtbaar gespannen? Bij welke onderdelen was dat? Hoe interpreteert de tester dat? Was het kind meer gespannen bij de subtests waarbij de tijd gemeten werd?
  • Zijn er redenen om faalangst te vermoeden? Hoe reageerde het kind op foute antwoorden?
  • Hoe was de werkhouding van het kind? Werkte het kind geconcentreerd en aandachtig? Varieerde dat naargelang de subtest?
  • Ging het kind planmatig en inzichtelijk te werk, of hanteerde het eerder een gis-en mis strategie? Varieerde dat naargelang de subtest?
  • Welke soorten vragen waren fout, en welke juist? trekt de tester daar conclusies uit?

Door de antwoorden op deze vragen krijg je zicht op de manier waarop je kind de test aflegde, en eventueel ook op specifieke probleemgebieden en sterktes van je kind.

Een goede raad: Aarzel zeker niet om vragen te stellen rond advies of informatie die je verrast of waar je twijfels rond hebt. De vraag "Wat bedoelt u daarmee?" mag en moet gesteld worden. Anders lig je er later toch van wakker.

Het belang van de analyse van de subtesten:

Soms beperkt een bespreking zich tot wat informatie over het totaal IQ (TIQ). Er wordt ook wel eens iets gezegd over de totaalresultaten op de gegroepeerde subtesten. Het gaat dan doorgaans over de gegroepeerde resultaten van de verbale (VIQ) en de performale subtesten (PIQ), vaak in de context van vastgestelde grote verschillen tussen de twee groepen -men spreekt al wel eens van een V-P "kloof"- (een tekst hierover komt er aan, even geduld). Bij gespecialiseerde testcentra zoals bv het CBO, en bij bepaalde psychologen, kan je vaak wel wat méér analyse van die subtesten verwachten, en dat is zeer verhelderend vaak. Vraag dus door....

Is zulk een verdere analyse dan wel iets voor jou als ouders of als leerkracht? Heb je dat wel nodig? Jazeker! Juist door de details van de testresultaten uitgelegd te krijgen door een gespecialiseerd persoon, kan je veel leren over hoe een kind leert, waar de sterktes en zwaktes zitten, kortom: je krijgt handvatten in handen om een kind beter te begeleiden en begrijpen.

Verzeker je er dus voor het testen van, dat je een volledig verslag krijgt, ook over de subtesten en de manier waarop de scores op die subtesten behaald werden. Als men je met een kluitjke in het riet wil sturen, en zegt dat het over technische gegevens gaat, vraag je simpelweg of deze gegevens dan eens verstaanbaar uitgelegd kunnen worden!

Nog eventjes iets over de "scores" op subtesten:

De subtesten geven resultaten tussen 1 en 19. 10 is het resultaat dat door 50% van de kinderen behaald wordt, de standaard deviatie van de subtesten is 3. Ongeveer 94% van de kinderen behaalt een resultaat tussen "10 plus of min twee standaarddeviaties", dus tussen 4 en 16.
Een resultaat van 16 of méér op een subtest is dus uitzonderlijk: het wordt behaald door ongeveer 2.3% van de kinderen. Vanaf 14 spreekt men al van een "hoge" score op een subtest, vanaf 16 over een uitzonderlijk hoge score.

Subtesten: wat meten ze?

(even geduld...een tekst is in de maak: dit is een onderwerp waarvoor we mensen hebben aangesproken die iets meer beslagen zijn in testen dan wij als ouders)

De "fameuze kloof" - en de gevolgen ervan

Over het verschil tussen verbaal en performaal IQ (en de eventuele gevolgen ervan voor de begeleiding van kinderen) is al veel inkt gevloeid. Een tekst die één en ander samenvat is komende...geduld.

Intussen....wat bedenkingen...

Bij grote verschillen (men spreekt over significante verschillen vanaf 12 punten verschil) spreekt men wel eens over een Verbaal-Performaal "kloof". Laat ons het even houden op een "verschil", want de V-P kloof discussies doen blijkbaar de gemoederen wel eens oplaaien tussen de "believers" en "non-believers"

Kinderen die een hogere verbale dan performale score hebben vormen de grote meerderheid in de groep van kinderen met een disharmonisch profiel op IQ testen. Kinderen met een zeer hoge performale score en lagere verbale score zijn eerder uitzonderlijk. Ze vertonen een geheel ander profiel, hebben andere kenmerken, dienen ook anders benaderd te worden.

Het is interessant om te weten dat kinderen die op zeer jonge leeftijd getest worden, vaak een vrij groot verbaal-performaal verschil vertonen. Vaak blijkt dat dit verschil op latere leeftijd bij hertesten "opgelost" is, vanzelf. Eén en ander heeft blijkbaar enerzijds te maken met de aard van de testen, anderzijds met rijping. Een verschil tussen verbale en performale scores is dus zeker niet altijd een voorspeller van problemen!

Maar dit is niet voor elk kind het geval. Soms zit er een probleem achter het verschil, en dit onderkennen kan belang hebben voor de aanpak van een kind. Daarom is het belangrijk dat degene die de test afneemt in overleg met de ouders eventuele indicaties voor verder onderzoek bespreekt. Het belang van "beslagen" testers die verder kijken dan de blote cijfertjes kan niet genoeg benadrukt worden.

Verder kan er vaak vanuit de analyse van de hoge scores op subtesten vaak een eerste idee gegeven worden van welke soort uitdaging van nut is voor een bepaald kind.


* Zie voor een meer uitgebreid verhaal rond V-P verschillen in de WISC-R test: "De WISC-RN als presenteerblaadje?", te bestellen op: www.socsci.kun.nl/psy/cbo/publicaties.htm. Ook het tijdschrift Talent wijdde hieraan in de zomer van 2004 enkele artikels.

Over het inzagerecht van een CLB dossier

Het gebeurt dat ouders na een test van het CLB geen goede rapportering van een IQ test of andere onderzoeken krijgen. Staaltjes zoals "Neen wij delen het IQ niet mee, want die gegevens kunt u toch zelf niet interpreteren" (waarom dan geen uitleg geven, zou een mens zich gaan afvragen?), en "dit is beroepsgeheim", of nog mooier: "ouders doen toch niets anders dan aan de schoolpoort gaan bluffen met het IQ van hun kind" zijn jammer genoeg nog steeds vandaag een realiteit, getuige de berichten die ouders recent stuurden naar ons redactie adres. Gelukkig zijn er veel andere CLB medewerkers die wél een gedegen rapportering geven en ouders die vragen hebben wél aan de nodige informatie helpen, maar die enkelen... bevuilen wel het nest.

Voor wie met dit probleem geconfronteerd wordt, even dit:

Er bestaan geen specifieke procedures in verband met de mededeling
van de resultaten van een IQ-test. Een goede praktijk echter is het volgende:

  • Schriftelijk rapport met detail over de resultaten, inclusief de resultaten die in het protocol staan, dus ook hoe de test verliep, welke de houdingsobservaties zijn, welke opmerkelijke zaken werden vastgesteld.
  • Mondeling overlopen van de resultaten met ouders, en indien de ouders dit gewenst vinden, met school in een MDO gesprek
  • Opvolging naar de ouders en school toe: heeft iedereen de resultaten begrepen?
  • Opvolging naar verdere begeleiding toe: kan een handelingsplan worden opgesteld? Zijn er specifieke maatregelen nodig zoals extra differentiatie, psychologische begeleiding, andere therapeutische dan wel organisatorische maatregelen? Hebben ouders en/of school daar ondersteuning of informatie voor nodig?
  • Onderzoek naar welbevinden van het kind: hoe voelt het zich hierbij, heeft het voldoende informatie om zich geen vragen meer te stellen, wordt door iedereen het welbevinden van het kind voldoende bewaakt?
  • Registratie van al deze zaken in het dossier

Maar als het dus misloopt kunnen ouders wel een beroep doen op wetgeving, om tenminste de resultaten van een IQ test en andere informatie waarover het CLB beschikt in te kunnen zien. Enkel het beroepsgeheim of de overweging dat inzage niet in het belang van de leerling is kunnen hier een stokje voor steken (bv inzage in een blad waar de CLB medewerker zijn vermoeden van geweld in het gezin neerschrijft, kan geweigerd worden als de CLB medewerker vermoedt dat dit een escalatie binnen het gezin kan geven), maar in dit geval blijft de hoofdopdracht van het CLB nog steeds gelden, en dat is OOK ondersteuning van ouders in hun streven naar een goed welbevinden van hun kind op school. En daar hoort ook het toegangsrecht geven tot de nodige informatie bij.


De communicatie van de gegevens uit een CLB-dossier en/of de raadpleging van de gegevens over je kind is dus wettelijk geregeld. Bedenk wel dat een goede relatie met een CLB medewerker wel belangrijk kan zijn, dus probeer de zaak in der minne te regelen. Je kan bv eerst eens via de directeur van het CLB proberen (die soms zelf verveeld zit met het slecht functioneren van een medewerker) of via de school. of je kan een zelfstandige psycholoog of multidisciplinair centrum raadplegen die in het kader van een begeleiding het dossier mogen opvragen. Maar als het moet, kan je ook zelf wel iets afdwingen...

Het toegangsrecht wordt in principe uitgeoefend door middel van een gesprek met het begeleidende CLB-team.
De leerling of desgevallend zijn ouders kunnen om een schriftelijke samenvatting van de inhoud van aanwezige dossierelementen vragen.
Elke vraag tot raadpleging, elke raadpleging en elke weigering tot raadpleging dient vermeld te worden op het chronologisch overzicht dat verplicht deel uitmaakt van het multidisciplinair dossier.

Hierna volgt een uittreksel uit de betrokken wetgeving:

Uittreksel uit het Besluit van de Vlaamse Regering betreffende het multidisciplinair dossier in de centra voor leerlingenbegeleiding (BVR d.d. 8 juni 2001, verschenen in het B.S. d.d. 11 sept. 2001)

HOOFDSTUK IV. - Raadpleging van de gegevens uit het multidisciplinair dossier
Art. 7.
§ 1. Hebben recht op toegang tot de gegevens van het multidisciplinair dossier :
1° de leerling jonger dan 14 jaar en zijn ouders, tenzij het begeleidende CLB-team dit strijdig acht met het beroepsgeheim of met de belangen van de leerling;
2° de minderjarige, niet-ontvoogde leerling van 14 jaar of ouder en zijn ouders, tenzij de leerling zich uitdrukkelijk verzet tegen het recht op toegang door zijn ouders en op voorwaarde dat het begeleidende CLB-team, op basis van het beroepsgeheim of in het belang van de leerling, oordeelt dat dit verzet verantwoord is;
3° de ontvoogde of meerderjarige leerling.
§ 2. Het recht op toegang gebeurt door middel van een gesprek met het begeleidende CLB-team dat de informatie over de aanwezige dossierelementen voor de betrokkenen duidt. Op verzoek van de leerling of zijn ouders wordt hiervan een schriftelijke samenvatting bezorgd.
Indien het recht op toegang wordt uitgeoefend door de leerling jonger dan 14 jaar, duidt het begeleidende CLB-team de gegevens op een wijze die verstaanbaar is voor de leerling.
§ 3. Elke vraag tot raadpleging, elke raadpleging en elke weigering tot raadpleging wordt vermeld in het chronologisch overzicht bedoeld in artikel 2, 7°.

Tenslotten nog een nuttig document: een brochure waarin al je rechten en plichten als ouders met een kind in het basisonderwijs staan: rechten&plichten


© www.hoogbegaafdvlaanderen.be | Email : info@hoogbegaafdvlaanderen.be