Edward Hallowel & John Ratey (2005) Hulpgids ADHD, de meest complete
gids voor een succesvol leven met ADHD. Uitgeverij
Nieuwezijds. ISBN 90 5712 211 1
De auteurs, Hallowel en Ratey, bouwen verder op de inzichten van Prof.
R. Barkley. Barkley heeft het niet zozeer over zuivere "concentratieproblemen
of aandachtstekorten" - in termen van de hulpverleners: aandachtsSPAN
- dan wel over problemen met aandachtsREGULATIE. In die zin is de tijd
hopelijk voorbij dat ADHD werd uitgesloten als een kind zich bij interessante
activiteiten wél kon concentreren... (dan werd doorgaans ofwel
aan Asperger ofwel aan "uitdagen brengt allicht een oplossing"
gedacht, zonder meer).
Sommige hulpverleners denken nog te veel enkel in termen van aandachtsspan.
Een aantal kinderen dat zich wel lang op een heel aantal boeiende dingen
kan concentreren, viel daardoor uit de boot wat begeleiding van hun concentratieproblemen
betreft.
Aandachtsregulatie betekent dat je kan doen wat je moet
doen ook al is het saai, dat je niet vertraagt, dan wel vertraagd wordt,
of vervelend, dan wel verveeld wordt bij te weinig prikkels.
Versnellen en verrijken op zich werd vroeger wel eens als de "enige
te volgen weg" gepropageerd voor HB- onderpresteerders die zich
wel degelijk bij boeiende activiteiten konden concentreren maar die niet
de nodige aandacht konden opbrengen voor de saaiere, "verplichte"
activiteiten, voor herhaling,.... Sinds de inzichten van Barkley is men
daar voorzichtiger in geworden: onderpresteerders kunnen OOK door gebrek
aan zelfregulatie/aandachtsregulatie in de problemen komen. Onderpresteren
is niet altijd enkel het gevolg van gebrek aan uitdaging, het kan ook
een oorzaak hebben bij een gebrek aan aandachtsregulatievermogen van
een kind.
Als dit de situatie is, kan het best zijn dat uitdagen:
versnellen, verrijken, stimuleren op zich niet echt het beoogde effect
bereikt, maar integendeel het kind nog meer met een laag zelfbeeld opzadelt:
"wij doen dit nu allemaal voor je, en nog breng je het niet op je
best te doen" - je zou voor minder slecht in je vel gaan zitten!.
Prevaleert dan het concentratie/regulatie probleem en hoef je dus niets
meer met dat hb zijn te doen? Toch niet altijd. De verdienste van Barkley
en de zijnen is net dat ze de beide aspecten van het tweemaal speciaal
zijn in de kijker zetten: het sterke moet zeker gevoed en gestimuleerd
worden, maar tegelijk dient het probleem van de aandachtsregulatie aangepakt
te worden.
Is dit een tegenargument tegen verrijken en versnellen? Neen! Wel tegen
"blind" verrijken en versnellen als oplossing voor onderpresteren,
dat wel eens door mensen die niet beter weten ook vandaag nog gepropageerd
wordt.
Op een rijtje: De auteurs sommen op dat er aandacht moet zijn voor:
1. Juiste diagnose en onderkenning van talenten en sterke punten
2. Uitvoering van een vijfstappenplan dat de talenten
en de sterke punten versterkt
3. Voorlichting (wat is ADHD)
4. Verandering van leefgewoonten : minder elektronica, meer tijd met
gezin en vrienden
(de auteurs gaan er vanuit dat elektronica in combinatie met aanleg
voor ADHD, de symptomen versterkt).
5. Structuur
6. Psychotherapie
7. andere vormen van therapie (motorisch, studiebegeleiding...)
8. Medicatie
En het vijfstappenplan begint met ‘verbondenheid’
met de leerkracht of coach en daarna het vinden van het ‘vlammetje’…en
dan het moeilijkste: leren oefenen tot je iets beheerst… en tot
slot het belangrijkste ERKENNING
De auteurs zien ADHD niet als stoornis, maar als manier van zijn.
ADHD'ers zijn creatiever, intelligenter dan gemiddeld…alleen zijn
ze niet meer aangepast aan ons onderwijssysteem en de eerder administratieve
maatschappij (idee: "hunters in a society of farmers").
De besproken gevallen gaan over welvarende intellectuele gezinnen. Er
is er eentje bij met een kind met een IQ boven 150 dat zo geplukt kan
zijn uit de typische HB-populatie die zich bij centra zoals het CBO of
bij psychologen die zich met begeleiden van HB-ers bezighouden. Er wordt
enorm aandacht besteedt aan het zoeken van de juiste school die de talenten
ziet en creativiteit toelaat, enz...
