Jurgens Karel, Hoogbegaafd, wat betekent dat?, 1991, Ulco Wind Publishers, ISBN 90 8015 031 2

H. de Vries, Intelligente kinderen.  Een handleiding voor opvoeders. Uitg. Ambo/Amsterdam, 1996. ISBN 90 263 14167

Al te vaak gaat men er van uit dat hoogbegaafde kinderen er wel vanzelf komen.  In dit boek wordt dat tegengesproken, en worden handvaten aangereikt om specifieke opvoedkundige vragen rond hoogbegaafdheid te plaatsen, en er ook wat mee te doen.

Barreveld,I., Hagar, een hoogbegaafd meisje, 1996, Omnino, ISBN 90 263 14388

Een moeder schreef het verhaal van haar hoogbegaafde dochter op. Boeiende lectuur, hoopgevend ook.

Niet alle hoogbegaafde kinderen hebben problemen bij het opgroeien.  Hagar is één van degenen die er wel , en dat vanaf het moment dat ze naar school ging.  Ina Barrevelt beschrijft nauwgezet de ervaringen van haar dochter in het basisonderwijs. Hagar gaat uiteindelijk op 10 jaar naar het secundair onderwijs.
In een tweede deel van het boek wordt wat verder ingegaan op  hoogbegaafdheid in een theoretisch kader.
kijk ook eens op de amnino website, de site van Ina Barrevelt: www.omnino.nl

Beernink,R., Hoogbegaafde kinderen in de klas? Suggesties voor de begeleiding van de taalontwikkeling in groep 1 en 2, 1994, SLO, Enschede

Bonset, Helge en Saskia Bergsma, Hoogbegaafde leerlingen en het vak Nederlands, Studie en Onderzoek 33, Stichting Leerplanontwikkeling (SLO), Enschede, 2002
Besteladres: SLO, specialisten in leerprocessen tav Ellie Kristens Postbus 2041, 7500 CA Enschede Telefoon (Nl)(053) 4840 646

Aanrader: getuigenis
Boulanger,M., Peters, W. en Hoogeveen,L., Help, mijn dochter is hoogbegaafd , 2000, uitgeverij Lemma, Utrecht , ISBN 90 5189 856 8

In dit boek staat het verhaal beschreven van Nanette, een hoogbegaafd meisje dat de lagere school twee jaar eerder eindigt dan haar leeftijdsgenoten. De moeder, die het hele verhaal neerpende, doorloopt alle stadia die Nanette doormaakte, van kleuter tot beginnende universiteitsstudente. Nanette was een meisje dat door haar klasgenoten steeds als gelijkwaardig is aanzien. Het waren in de middelbare school eerder de leerkrachten die moeilijkheden zagen dan haar medestudenten. Vlot geschreven ervaringsverslag.
In het tweede deel van het boek wordt hoogbegaafdheid vanuit wetenschappelijk perspectief gesitueerd. De auteurs gebruiken hierbij voorbeelden uit Nanettes "schoolloopbaan" om hun theoretische basis te verduidelijken. Alle aspecten van hoogbegaafdheid komen aan bod. Men heeft het over de zes 'types' hoogbegaafden.Ook dit gedeelte van het boek leest vlot.

Bruin-de Boer, A.L. de e.a., Hoogintelligente kinderen in het basisonderwijs, 1993, Educatieve uitg. de Ruiter, Gorinchem, ISBN 90 05213 36 1

aanrader! Bruyn, S en Schaminé M., Onderpresteren effectief aanpakken, help je kind de middelbare school door zonder duwen en trekken, 2009

Belangrijk bij onderpresteren is hoe hierop word gereageerd. Gaat het naar verwijten en dwang, dan wordt het duwen en trekken. Kan je als opvoeders, ouders, leerkrachten de bemoedigende en ondersteunende toon vinden, dan kan je een kind vleugels geven...Makkgelijker gezegd dan gedaan, maar toch de sleutel om dat "sleuren en trekken" te vemijden!

Buehler, Ch., Dellaert, R. D'Espallier, V., Opvoedingsmoeilijkheden bij het goed begaafde kind.  Antwerpen, de Oogst, 1938 (oud maar interessant boek!)

Busato,V., Intelligentie, zin en onzin, 2000, Swets & Zeitlinger, ISBN 90 2651 24 x

Coleman, Daniel, Emotionele intelligentie: Emoties als sleutel tot succes, Contact, Amsterdam, 1996, ISBN 9025406696

Csikszentmihalyi, M, Creativiteit, Over flow, schepping en ontdekking , 1999, 2de druk, Amsterdam,Boom , ISBN 90 5352 373 1

De Boer, geert en Ester Cuijpers, Ideeënmap hoogbegaafden, Amersfoort, CPS, 2003

Deze map is zeer praktisch van opzet en bestaat uit handreikingen, ideeën en beschrijvingen van materialen die van nut kunnen zijn bij onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen. Na een korte introductie op het thema hoogbegaafdheid vindt u in deze map informatie over de wijze waarop een beleidsplan ontwikkeld kan worden en over het werken met kernteams. Verder krijgt u op basis van 22 'schoolvoorbeelden' zicht op mogelijkheden om onderwijs en zorg voor deze groep leerlingen te organiseren. Tot slot bevat deze map een deel met beschrijvingen van docent- en leermateriaal.

Drs.G. de Boer, red, Ruimte voor leren. Hoogbegaafde leerlingen in basis- en voortgezet onderwijs. Conferentiebundel. CPS Amersfoort, februari 2000.

Deze bundel bevat een overzicht van de presentaties op het congres "Ruimte voor Leren" Het Congres werd op 26 november 1999 georganiseerd door CPS, CPC Groep en Platform Hoogbegaafden.De titel "Ruimte voor Leren" is gekozen om het belang van onderwijs dat ruimte biedt aan alle leerlingen om te kunnen leren, te benadrukken. Hoe een school dit voor hoogbegaafden kan organiseren en concreet kan vormgeven, is in de verschillende presentaties op de conferentie aan de orde geweest. Deze conferentiebundel is een weergave van de workshops die er op de conferentie gehouden zijn.

Er staan bijdragen in van medewerkers van schoolbegeleidingsdiensten die uitgebreid stilstaan bij het (h)erkennen van hoogbegaafdheid door observaties en zonodig testen. Een andere bijdrage van en schoolbegeleidingsdienst belicht een projectplan, bestaande uit tien stappen, waarmee een school beleid voor hoogbegaafde leerlingen kan ontwikkelen.

Medewerkers van Stichting Leerplanontwikkeling bespreken materialen en methoden en het belang van een curriculum voor hoogbegaafden in verschillende hoofdstukken. Het project "Bolleboos" krijgt apart aandacht. In een andere bijdrage beschrijven leerkrachten van een basisschool hoe zij verrijking invullen en zo werken aan een drempelloze overgang van het primair naar het
voortgezet onderwijs.

Docenten van verschillende scholen voor voortgezet onderwijs geven informatie over de manier waarop zijn in hun school hoogbegaafde leerlingen begeleiden. Aan de orde komen o.a. een VWO+ uitwerking, een verbredingsproject, compacten en verrijken, onderpresterende adolescenten, begeleid zelfmanagement door docenten in het VO en de verschillende olympiades die voor leerlingen in het VO georganiseerd worden.

Naast deze bijdragen uit het onderwijsveld waren er ook workshops over: het hoogbegaafde kind en zijn emotionele ontwikkeling, samen leren omgaan met begaafdheid en risicofactoren voor (hoog)begaafde leerlingen.

Veel onderwerpen die begeleiders van hoogbegaafde kinderen zullen aanspreken en op weg kunnen helpen. De inhoudsopgave van de bundel en een eventueel kopie van een hoofdstuk van uw keuze is op te vragen bij het secretariaat van Pharos.

bron: Pharos website - inhoudsopgave en kopies uit het bundel kunnen verkregen worden via het Pharos secretariaat.

www.pharosnl.nl/algemeen/alginfo/boekbespreking.htm#ruimte

De Bruin- de Boer, De Greef, Hoogintelligente kinderen in het basisonderwijs, Houten, educatieve partners Nederland, 1993.

De Hoop,F. en Janson, D.J., Omgaan met hoogbegaafde kinderen, een andere kijk op (hoog)begaafdheid in school en gezin, 2001, HB uitgevers, ISBN 90 5574 202 3

Aanrader: basisboek
De Hoop,F. en Janson,D.J., Omgaan met (hoog)begaafde kinderen: een andere kijk op (hoog)begaafdheid in school en gezin , derde herwerkte druk, 1999 (1993, 1996) , Uitg. Intro Baarn nl , ISBN 90 5574 202 3 (ISBN 90 266 6164 9, (2001))

Aanrader: boek voor kleuterleiders/sters
De Kruijf, Tanja, Hoogbloeiers, laat ze bloeien!, tweede druk 2007, Stichting Onderwijs maak je Samen, ISBN 978-90-79336-01-2 (je kan het boekje bestellen via de webwinkel van de stichting. Bij bestelling via info@hoogbegaafdvlaanderen.be kan je 1,5 euro korting krijgen. De factuur wordt u dan samen met het boekje opgestuurd - stuur ons hiervoor uw naam, adres en aantal exemplaren door

Bespreking: Dit boekje is geschreven als afstudeerproject door een pedagoge. Het is een niet al te dikke publicatie die voor begeleiders van kleuters net genoeg informatie bevat om mee van start te gaan. Wat hoogbegaafdheis is wordt op een bevattelijke en correcte manier uitgelegd. Er worden een aantal materialen aangeraden specifiuek voor deze kinderen, en ook worden er heel mooie tips gegeven om met in de school vaak al aanwezige materialen iets extra te doen dat hoogbegaafden en kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong kan uitdagen.

Commentaar van een moeder:
ik heb dit boekje al doorgegeven aan de kleuterjuf van mijn zoontje (3de kl) en zij was er ook heel enthousiast over. Vooral omdat er eigenlijk gewerkt wordt met reeds bestaand materiaal
in de klas, dat je op een andere manier kunt gebruiken voor kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong. Ook de heel vlot geschreven teksten over wat hoogbegaafdheid
nu juist inhoudt, was voor haar een verademing.

commentaar van een kleuterjuf:
Als kleuterleidster heb ik dit boekje gelezen. Ik vind dit wel een goed
boekje met algemene info als je nog niet echt iets rond hb of
ontwikkelingsvoorsprong gelezen hebt (en om eerlijk te zijn, in mijn
opleiding 10j geleden hebben we rond dit thema niet echt iets gezien,
alleen het woord hoogbegaafd misschien)
Ik heb wel heel wat nieuw materiaal ontdekt moet ik zeggen

lees hierover een artikel op de site van "onderwijs maak je samen"

Aanrader: basisboek
De Vries,H., Intelligente kinderen, 1996, Ambo, voor België Westland in Schoten, ISBN 90 263 1416 7

De Vries,Hans, Te veel mens, te weinig dier, 1999, Uitg. Ambo/Amsterdam , ISBN 90 263 15902

Voor de liefhebbers van handboekjes over "het leven"...

Na een overzicht van zijn uitgangspunten, zoals  ‘intellect heeft meerwaarde’, ‘liever strijder dan slachtoffer’, enz. behandelt de schrijver enkele centrale thema’s uit zijn vorige boek ‘intelligente kinderen’. Hij beschrijft het psychologische profiel van de intelligente mens (zoals hij dat ziet) in een vijftal punten. Hij gaat verder in op het licht neurotische aspect, een definitie van hoogbegaafdheid, en het ‘menselijke dier’ of de ‘dierlijke mens’.

Laat ons niet het lijstje leefadviezen vergeten te vermelden (en de erbij horende uitspraak van onze Oma...):

1. Niet (onmiddellijk) doen: oftewel even laten bezinken in plaats van overreageren (oma's "bezint eer ge begint")
2. Ken jezelf: zelfkennis geeft rust. (oma's: "zelfkennis is het begin van de wijsheid")
3. Help jezelf: samenvatting van zgn. antineurosemaatregelen, eenvoudige zelfhulprecepten. Op de lange termijn zorgen voor een compensatiestrategie: sterk intellect tegenover intellectuele kwetsbaarheid. (wat oma daarover zou zeggen: geen idee hoor! Of misschien: "gebruik je verstand"?)
4. Word en blijf jezelf: psychische volwassenheid kenmerkt zich door een persoonlijke identiteit en een sterk ego. (oma's "als een ander van de brug in het water springt, ga je daar toch ook niet zo maar achter springen?")

Na wat commentaren over hoe best HB-ers te testen en enkele casussen die de theorie moeten illustreren, is er ook een heus besluit: de Theorie van Niets: we zijn niets, dus we hoeven ons eigenlijk nergens druk over te maken. En als we al iets zijn, zijn we dier. Ons welbevinden ligt op het dierlijke emotionele niveau.

Zoals we zegden: voor de liefhebbers...

D'Hondt,Carl en Van Rossen, Hilde , Hoogbegaafde kinderen op school en thuis. Een gids voor ouders en leerkrachten , , Leuven, Garant , ISBN: 90-5350-801-5

Het veelverkochte boekje van de voorzitter van BEKINA. Een vlot leesbaar boekje, dat een eerste inleiding kan geven aan wie moet beginnen aan de eerste stappen.

D'hondt, C., & Van Rossen, H., Hoogbegaafde kinderen opvoeden. Praktische gids voor de sociaal - emotionele ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen en jongeren; Antwerpen - Apeldoorn, Garant, 2009, 177 pp, 19,60 €. ISBN 978-90-441-2426-2

Doornekamp, G., Drent, S., Bronkhorst, E, Een slimme aanpak voor slimme leerlingen, 1999, SLO, Enschede, 82pp+12pp, ISBN 90 32919 56 3

Doornekamp,G., Drent,S. en Bronkhorst,E., Hoogbegaafdheid, op zoek naar praktijkvoorbeelden, -, SLO, ISBN 90 3291 195 63

Dourée Piet, Hoogbegaafd, in: Caleidoscoop, 14de jaargang nr. 5

Het artikel begint al goed met de eerste zin:
"Hoogbegaafdheid is niet enkel op school te beoordelen. Ouders zijn de eerste en meest direct betrokkenen, ook de eersten met vragen over de aanpak."

Piet Douré spreekt vanuit ervaring, en dat zie je.  Hij bekijkt zowel de "diagnose" als mogelijke problemen en hun aanpak in dit artikel. Hij pliet ook voor een grotere aandacht van de CLB's (in de tijd van ditvartikel nog PMS) voor hoogbegaafdheid.

Drent, Sylvia, Invoeren van verbredingsprogramma's voor hoogintelligente kinderen op de basisschool, 1996, Nijmegen University press, -

Drent,S., Hoogbegaafde kinderen kunnen meer. Praktische richtlijnen voor verbreding in het basisonderwijs , 1998, Uitg. Ajidact, Voorschoten , ISBN 90 74080 46 4

Fest, P., Hoogbegaafdheid, een lastige luxe, 1997, Uitgeverij Paul Fest, Eindhoven, ISBN 90 9009 635 3

Freed, Jeffrey en L. Parsons Ik denk in beelden, jij onderwijst in woorden.Talenten van een AD(H)D kind ontwikkelen (Fontys-OSO-reeks, nr. 19), ISBN 9044118153, 2006, € 19,90 bij Maklu/Garant
De vertaler stuurde ons een tijdje geleden een stukje, de 'leerstijlinventaris' (download: pdf document 52k) waarmee je kunt bekijken of de tips in het boek van nut kunnen zijn voor jouw kind.
In Nederland is het boekverkrijgbaar via Fontys-OSO

Gardner,Howard , Soorten intelligentie , , , ISBN 9057121336

Gardner's theorie van de multiple intelligenties geeft een goede basis voor de verklaring aan kinderen en jongeren van het bestaan van verschillende voorkeuren qua werkvormen, en de verschillen in leerstijlen tussen mensen. Een boek dat er gewoon bij hoort, als je rond hoogbegaafdheid wilt werken.

Greven,J., Hoogbegaafde kinderen in de klas?Suggesties voor verrijking in de lessen wereldoriëntatie, 1994, SLO, Enschede, -

Idstrom, Annika, Mijn broer Sebastiaan, x, x

Van een moeder die het boek las: "Dit is een Finse roman (voor volwassenen). De schrijfster Annika Idström baseert zich niet echt op een hb-kind dat ze kent, maar ze beschrijft het toch ongelooflijk juist."
Hier kan je wat lezen over het boek (goed scrollen, want ze schreef wel meer boeken): odur.let.rug.nl/~vdhoeven/tutkimus/idstrom.htm

Joinking-Van Diemen, M en Luider-VeenstraJ, Bovenschoolse plus? Zo dus!, 2011
25 euro + verzendkosten (bestellen: zie websites)

Boekbespreking door Akke Tick, National Correspondent Belgium for the European Council for High Ability.

www.gewoonhoogbegaafd.nl
www.hboke.nl

Na het beëindigen van hun bovenschoolse plusklas zetten Maayke Joinking – van Diemen en Joyce Luider-Veenstra hun ervaringen op papier. Lovenswaardig want hoe vaak wordt kennis niet geborgd en het wiel telkenmale opnieuw uitgevonden. Ze willen zelf met hun publicatie “alle hoogbegaafde leerlingen de mogelijkheid geven om zich te kunnen ontwikkelen tot succesvol intelligente personen”.

De publicatie begint met een theoretisch kader. De auteurs stippen in vogelvlucht de diverse theorieën over hoogbegaafdheid aan. Vervolgens maken ze de overstap naar het beleidskader “Weer samen naar School” en geven haken en ogen van beleidsontwikkeling aan. Beide kaders bieden een goede basis voor een eerste verkenning van een team met denken over hoogbegaafdheid. De toon is soms erg stellig. Jammer, want dat maakt dat er in dit gedeelte soms geen ruimte voor meerdere wegen lijkt en er gevaar dreigt dat de eigenheid van de leerling over het hoofd gezien wordt. Ook voor hoogbegaafden geldt immers dat individuele kinderen verschillende behoeften hebben.

Communicatie krijgt veel aandacht in deze publicatie. Dit is niet onterecht omdat slechte communicatie grote brokken kan maken. De auteurs benadrukken dat alle partijen een eigen rol hebben. De aansprekende voorbeelden leiden tot een lach en een traan. In tegenstelling tot het theoretische gedeelte valt in het praktische gedeelte juist weer de ruimte scheppende inzet van de begeleiders op. Voor wie concreet aan de slag wil, biedt het boek een lesindeling, een handleiding tot projectgericht werken, tips voor kringgesprek, buitenspel en samenspel met nadruk op sociale en emotionele ontwikkeling.

Tot slot. In het boek is er soms een spanningsveld te zien tussen de behoefte om een zeer uitgebreid theoretisch kader te bieden en een praktische uitwerking van het ‘hoe’ van de (bovenschoolse) plusklas. Dit mag de lezer echter niet afschrikken. Het boekje is zeker aan te raden voor iedereen die een (bovenschoolse) plusklas geeft, wil geven of wiens kind erin zit.

Hoewel het boek geënt is op de Nederlandse situatie zou het een aanzet kunnen zijn om binnen scholengroepen en scholengemeenschappen in België ook te kijken naar waar meer samenwerking mogelijk is.

Kanselaar,G., Begaafdheid, onderkenning en beïnvloeding, 1988, Acco Amersfoort/Leuven, ISBN 90 3349 029

Kerkhofs André, Mijn juffrouw begrijpt mij niet! Hoogbegaafd en dan?, eigen uitgave www.hoogbegaafdendan.be, 2011.

Wat drijft een oud-directeur van een basisschool om een boek over hoogbegaafdheid te schrijven? Mijnheer Kerkhofs heeft duidelijk een aantal wantoestanden gezien in het onderwijs in verband met hoogbegaafdheid, en dat merk je in het boek. Hij verzamelde verhalen bij ouders, en die vertellen in dit boek vooral de moeilijke momenten. De gedrevenheid om misverstanden de wereld uit te helpen, te zorgen dat hoogbegaafden al heel jong getest en herkend worden zodat ze in de basisschool echt tot hun recht kunnen komen, druipt van het boek. Kerkhofs toont met soms nogal scherp vertelde verhalen aan dat leerkrachten en scholen niet altijd doen wat moet. De mistoestanden komen uitgebreid aan bod, misverstanden ook. Het boek eindigt met een interview met een “hb kennend” CLB en de beschrijving van een school die wél een gedegen en overdachte aanpak heeft. In het boek vond ik verder de beschrijving van wat IQ testen dan wel meten ook sterk. Niet te technisch, maar wel duidelijk, zodat ouders kunnen lezen wat er wel (en niet) gemeten wordt. Dat geheimzinnige rond IQ tests mocht inderdaad wel eens de wereld uit. Mijnheer Kerkhofs, bedankt voor uw gedegen, doorleefde boek. Mag ik om een tweede boek verzoeken, in dezelfde stijl geschreven, dat een inventaris maakt van goede praktijkvoorbeelden?

Kieboom, Tessa, Jij kan beter, Witsand, 2011

Een boek waarin in de lijn van wat Schaminee en De Bruyn in 2009 al aangaven wordt gesteld dat onderpresteren in het secundair vaak terug te voeren is op een niet adequate ondersteuning van het oefenen van leervaardigheden in de lagere school, wat kan leiden tot faalangst eens geconfronteerd met moeilijkere of meer leerstof, waarvoor wél moet gewerkt worden. Niet bestraffen en verwijten is de aan te nemen toon, wel aanmoedigen en ondersteunen. Want kinderen "vegen niet hun voeten" aan hun schoolwerk, ze weten soms gewoon niet hoe eraan te beginnen...Gedaan au dus met hetverwijtende "jij kan beter" op het rapport, en starten maar met "probeer deze tip misschien eens", en vooral: aanmoedigen en prijzen van de inspanning, iets wat Carol Dweck ons ook al probeerde diets te maken. Makkelijk als ouder? nee hoor. En laat ons vooral blijven begrijpen dat het ook voor leerkrachten aanpassen is, zo'n slim kind te zien falen en niet de rode balpen en de verwijtende toon van het "jij kan beter" boven te halen, maar de groene balpen van het "en zo doe je dat misschien best" te hanteren. Een te lezen boek voor opvoeders en leerkrachten.
Klein minpuntje: voor een volgende druk zou ik toch het storend grote lettertype wat aanpassen... Dit boek van één van de voortrekkers in het vragen van aandacht voor hoogbegaafden in ons onderwijs in Vlaanderen verdient een verzorgde uitgave.

Kieboom, Tessa, Verheye, Danielle, Descamps, Luc, Hoogbegaafdheid survivalgids. Abimo, 2010.

Bespreking door Sabine Sypré van www.hoogbloeier.be
Toen ik dit boekje las, zat ik constant met een glimlach op mijn gezicht. Het is geschreven voor de hoogbegaafde kinderen zèlf van 8 tot 12 jaar en bezit een stevige dosis humor die erg te smaken valt. Het is een van de weinige boeken over hoogbegaafdheid die niet òver de kinderen gaan, maar echt vòòr deze kinderen geschreven zijn om zelf te lezen. Het is voor mij een aanvulling op het boek Hoogbegaafd, nou èn! van Wendy Lammers van Toorenburg dat ook door de kinderen zelf kan gelezen worden (en door kleuters bekeken) en op het boek Hoogbegaafd, als je kind (g)een Einstein is van Tessa Kieboom voor ouders van hoogbegaafde kinderen.
In de gids staan vele cases die het voor de lezer herkenbaar maken, ook voor de lezer die nog niet vertrouwd is met hoogbegaafden en hun denken.
Zelf vind ik het trouwens ook interessant voor ouders en leerkrachten om het eens te lezen, want het anders-zijn door je hoogbegaafdheid wordt er op een zeer heldere manier uitgelegd.
Het eerste hoofdstuk handelt over de hoogbegaafdheid zelf, wat het inhoudt en hoe de kinderen denken, voelen en zijn. In een tweede hoofdstuk worden de mogelijkheden voor de klas belicht, zowel verrijken, versnellen als kangoeroeklas komen aan bod. Vervolgens gaat er een hoofdstuk over hoe deze hersenen werken en wordt de theorie van Carol Dweck omtrent 'fixed and growth mindset' uitgelegd. Het vierde hoofdstuk gaat over de sociale problemen die hoogbegaafde kinderen kunnen tegenkomen zoals het moeilijk vinden van vrienden, gepest worden of de clown uithangen. En de laatste twee hoofdstukken geven een lijst van leuke verhalende boeken over hoogbegaafdheid en een aantal leuke websites voor wiskundige fanaten. Als slot is nog een annex toegevoegd voor de ouders, leerkrachten en zorgverleners met uitleg over de verschillende hoofdstukken.

Het boek maakt deel uit van een reeks survivalgidsen die gericht is naar de kinderen zelf. De boeken proberen de problemen waarmee de kinderen worden geconfronteerd op een bevattelijke manier te schetsen en er eenvoudige oplossingen en tips voor aan te bieden. Het is een must om deze reeks in de schoolbibliotheek te hebben!
Bestaan ook nog:
•De hoogsensitiviteit survivalgids
•De AD(H)D survivalgids
•De dyslexie survivalgids
•De DCD survivalgids
•De overgewicht survivalgids
•De gehoorstoornis survivalgids

Aanrader!
Kieboom, Tessa, Hoogbegaafd, als je kind (g)een Einstein is. Lannoo, 2008, 232 blz, 9,95 Eur, ISBN 978-90-209-6982-5

Hét Vlaamse basisboek rond hoogbegaafdheid. Recht voor de raap, zonder overdreven franjes. Zowel de leuke als minder leuke kanten van hoogbegaafd zijn als kind in ons huidige onderwijs komen aan bod. De wetenschappelijke kadering ontbreekt niet, en de ruime ervaring van het CBO met hoogbegaafden maakt van het geheel een goed gefundeerd boek.

Kieboom, Tessa en Anne Hermans, red, Hoogbegaafde leerlingen op de secundaire school. Hoogvliegers of kwetsbare vogels? Garant, 2004, ISBN 90-441-1591-X

Inhoud: Dit boek is ontstaan uit de gelijknamige studiedag, die in november 2003 werd georganiseerd vanuit het Academisch Vormingsinstituut voor leraren, KUL. Het omvat negen uiteenzettingen van evenveel auteurs, die elk vanuit een andere invalshoek - zoals daar zijn: 'motivatie en prestaties' (Willy Lens, hoogleraar KUL), 'mythes en realiteit omtrent sociaal-emotionele ontwikkeling bij hoogbegaafde jongeren' (Anne Hermans, klinisch psychologe - psychotherapeute) en 'onderpresteren bij hoogbegaafde kinderen' (Willy Peters, doctor in de Psychologie en verbonden aan het CBO Nijmegen) - één van de aspecten van hoogbegaafdheid bij jongeren, die betrekking hebben op studie en school, belichten."

Commentaren:
"Ik ben enthousiast over dit boek, de auteurs zijn er in geslaagd om op een bondige manier heel wat mogelijke problemen van
hoogbegaafde jongeren, die gerelateerd zijn aan schoollopen en studie, te ontvouwen en verduidelijken. Zowat alle aspecten van deze problemen worden in het boek aangehaald en besproken, op een heel concrete manier. Uiteraard wordt ook de noodzaak van een degelijk zorgbeleid voor hoogbegaafde leerlingen binnen de school én specifieke aandacht binnen het gezin aangekaart en worden er doorheen het boek heel wat tips meegegeven die een accurate aanpak van deze problemen een duw in de goede richting kunnen geven. Het feit dat het boek ontstaan is uit een studiedag, waarin ieder spreker/auteur zijn of haar eigen ding deed, doet niets af aan de coherentie van de inhoud van het boek. Sommige elementen worden uiteraard hernomen in de verschillende hoofdstukken; dit was voor mij niet storend, maar valabel in de verschillende contexten.
Ondanks de duidelijke verwijzing naar de secundaire school in de titel, lijkt dit boek me ook iets te kunnen betekenen in het kader van leerlingen lagere school, zelfs kleuters, al was het maar om de lezer inzicht te helpen verschaffen in de mogelijke gevolgen van het negeren van, of gebrek aan rekening houden met, de hoogbegaafdheid van deze jonge kinderen.
Al bij al een prima boek voor ouders van schoolgaande hoogbegaafde kinderen én voor hun leerkrachten die al dan niet reeds overtuigd zijn van de noodzaak van aandacht voor de behoeften en problemen van hoogbegaafde leerlingen - wie daarvan niét overtuigd is, is het misschien wel na het lezen van dit boek."

Inhoudstafel:
- Voorwoord door redactie (T. Kieboom en A.Hermans)
-"Suum cuique: elk wat hem toekomt" door Franz J. Mönks
-"Hoogbegaafdheid: een gave of een vergiftigd geschenk?" door Tessa Kieboom
-"Motivatie en prestaties van hoogbegaafden in het onderwijs: niets is hen vreemd" door Willy Lens
-"Hoogbegaafdheid: risicofactor voor psychische moeilijkheden?" door Inge Buseyne
-"Sociaal-emotionele ontwikkeling bij hoogbegaafde jongeren: mythes en realiteit" door Anne Hermans
-"Onderpresteren bij hoogbegaafde kinderen: verschillen in benadering, begeleiding en oplossingen" door Willy Peters
-"Studiebegeleiding en communicatie bij hoogbegaafde leerlingen" door Marit Goossens
-"Compacten en verrijken: suggesties voor ondersteuning van hoogbegaafde leerlingen" door Brigitte Leuridan en Ann Cuvelier

Personalia:

• Franz J. Mönks is gewoon hoogleraar in de ontwikkelingspsychologie en oprichter van het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek van de Katholieke
  Universiteit Nijmegen
• Tessa Kieboom is docent aan de Academische Lerarenopleiding en directeur van het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek van de Universiteit Antwerpen
• Willy Lens is gewoon hoogleraar en directeur van het Centrum voor Motivatie- en Tijdsperspectief van de Katholieke Universiteit Leuven
• Inge Buseyne is psychiater en systeempsychotherapeute met zelfstandige praktijk in Geel
• Anne Hermans is klinisch psychologe-psychotherapeute met zelfstandige praktijk in Haacht
• Willy Peters is doctor in de psychologie en als GZ-psycholoog verbonden aan het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek van de Katholieke Universiteit
  Nijmegen.
• Marit Goossens is communicatiedeskundige en coördinator van het Centrum voor Studie- en Gedragsbegeleiding in Halle-Zoersel
• Brigitte Leuridan is directeur van de Middenschool van het Gemeenschapsonderwijs in Ekeren
• Ann Cuvelier is leerkracht wiskunde aan de Middenschool van het Gemeenschapsonderwijs en het Koninklijk atheneum in Ekeren

Laat je kind dit zélf lezen...
Lammers van Toorenburg, Wendy, Hoogbegaafd, nou, én?, Samsara, Amsterdam, 2005, ISBN 9077228314

Dit boek 'Hoogbegaafd, nou en?' van Wendy Lammers van Toorenburg richt zich tot hoogbegaafde kinderen en hun ouders.
Wat is hoogbegaafd zijn? Wanneer ben je hoogbegaafd? En wat kan je ermee nu je het weet?
Dit boek geeft antwoorden maar legt ook uit hoe het voelt om hoogbegaafd te zijn. De leuke tekeningen spreken aan en vullen perfect de tekst aan.
Wendy Lammers beschrijft verschillende zaken die hoogbegaafde kinderen kunnen ervaren : zich 'anders' voelen, onderpresteren, pesten, problemen hebben om een leerstijl te vinden...
Tegelijk reikt de auteur ook verschillende oplossingen aan om eventuele problemen aan te pakken!
Voor de ouders/leerkrachten zijn er lijstjes opgenomen met signalen die kunnen wijzen op hoogbegaafdheid in de thuis- en schoolsituatie.
Met z'n 237 pagina's is het boek misschien iets te lijvig voor sommige kinderen en jongeren...(C.D.)

Martin, Wiliam, De Tao Te King voor ouders - opvoeden met Lao Tse, Becht, ISBN 90 230 1047. bespreking: www.ouders.nl/winkel/g15.htm

Meersman Ann, Hoogbegaafden in het basisonderwijs, Gent, Academia press, 2005, 160 blz.

Ann Meersman schrijft als moeder van een hoogbegaafd kind en ook als leerkracht basisonderwijs. Beide aspecten komen in het boek naar voren: naast de inhoudelijke hoofdstukken is er een uitgebreide gevalsbespreking van een kind, en er werd ook een nogal lange (weinig discriminerende) materialenlijst opgenomen.
Het lijkt me een mooi eerste boekje voor leerkrachten (en eventueel ouders), ondanks de nogal vluchtige manier waarop een boel thema's eventjes worden aangeraakt.
Leuk voorbeeld in de materialenlijst vond ik het rekenen van "oct", in een achtdelig stelsel. Lijkt me leuk om eens te doen in de klas. Met alle kinderen eigenlijk, maar vooral kinderen die graag dollen met cijfers zullen het wel leuk vinden (en voor de juf staan de oplossingen van de oefeningen in de bijlagen van 't boekje, handig meegenomen).

Miller,A., Het drama van het begaafde kind, 1999 (22ste druk), Holkema en Warendarf, ISBN 90 2692 663 4

Mönks,F. en Span,P., Hoogbegaafden in de samenleving, 1995, Van Gorcum en co., ISBN 90 2550 002 1

Mönks,F., Ypenburg,I., Hoogbegaafd met vallen en opstaan op school, 1989, Nijmegen University press, -

Aanrader: basisboek
Mönks,Franz en Ypenburg,Irène , Hoogbegaafde kinderen thuis en op school , 1995, uitg. Samson, H.D. Tjeen Willink , ISBN 90 6092 861

Inleiding: - hoogbegaafdheid: geen probleem maar geluk Å® weinig hulp
- geen duidelijke info over hoogbegaafdheid

Hoofdstuk 1: Ontwikkeling

bepaalde omgeving nodig:
- juiste interactie
- juiste stimulering

Hoofdstuk 2: hoogbegaafdheid

4 definities: Wat is hb en hoe komt het tot uitdrukking?
a) Capaciteitsmodellen
- hoge prestatiemogelijkheden
- grondlegger: Lewis M. Terman (1877-1956)
b) cognitieve componenten modellen: informatieverwerkingsprocessen
- QI: qualiteit van info-verwerking
- metacognitie: denken en reflecteren over het eigen denken
- zelfstandig en productief denken op vroege leeftijd

c) prestatie georiënteerde modellen: potentie en gerealiseerde potentie (= prestatie)
- ook factoren die de realisatie belemmeren Å® negatief zelfbeeld

d) socio-cultureel georiënteerde modellen
hb komt enkel tot uitdrukking bij een gunstige samenwerking van individuele en sociale factoren

De vier definities vullen elkaar aan.

Hoofdstuk 3. Hb: praktijkgeval

vb.: school eist aanpassing =>kind wordt ongelukkig

Hoofdstuk 4. meer-factoren model = triadisch interdependentie model

1. hoge intellectuele capaciteiten
IQ: +130

2. motivatie
- gevoelscomponent: plezier in een bepaalde taak
- cognitief component: plannen, doelstellingen
- toekomstperspectief: risico’s en onzekerheden kunnen verdisconteren

3. creativiteit
- het vermogen om op een originele en vindingrijke wijze oplossingen voor problemen te bedenken
- problem finding: bedenken van problemen
- zelfstandig en productief denken i.p.v. herkauwend

sociale competentie: - belangrijke schakel tussen de zes factoren
= basis voor effectieve interactie tussen personen en omgeving

dr. J. Lunning Prak: 1936: “Het begaafd kind”:
- hb-kids vormen geen probleemgeval, tot ze zich moeten aanpassen aan de geldende norm
*onzin van het kalenderdogma*

Hoofdstuk 5: Het waarom vande triadische interdependentie

Hoofdstuk 6: Verschillende vormen van hoogbegaafdheid

hb kan op een van de volgende gebieden naar voren komen:
1. op cognitieve/intellectuele prestaties
2. op creativiteit/productiviteit
3. op artistiek terrein ( kunst en muziek)
4. op sociaal gebied ( leiderschapskwaliteiten)
- creativieteit: belangrijk qua potentiële hb, geen definitie, moeilijk te omschrijven
- artistieke hb: -stimulerende omgeving
- constante oefeningÅ® topniveau bereiken
-leiderschapskwaliteiten: vroeg, communiceren

Hoofdstuk 7: Hoogbegaafdheid en talent

sommigen maken verschillen tussen de beide begrippen, andern gebruiken ze door elkaar

Hoofdstuk 8. Onderkennen

- baby’s: alertheid en creativiteit
- taalontwikkeling: productief met taal omgaan, niet na-apen
- ontwikkelingsvoorsprong °Í kalenderleeftijd qua geest, niet lichaam
- heel leergierig: waarom-vragen
- veel energie: weinig slaap of juist heel veel
- verschillende dingen tegelijk doen
- heel geconcentreerd
- uitstekend geheugen
- apart gevoel voor humor
- perfectionistisch; zelfstandig, op eigen manier
- zin van het leven: dino’s en astronomie interesse
- autodidact lezen en schrijven
- vroeg getalbegrip + eigen manier van rekenen
- passieve woordenschat: ongeveer 100 woorden bij eenjarigen
- leggen van verbanden
- objectpermanentie: ronde de zes maanden
- vroege psychomotorische ontwikkeling

Hoofdstuk 9: Kind en sociale omgeving

wederzijdse acceptatie en aanpassing (vbn van verschillende kinderen)

Hoofdstuk 10: Individu en omgeving

grote verschillen - moeilijke aanpassing
(vbn van bovenvermelde kinderen uitgelegd)

Hoofdstuk 11: Menselijke ontwikkeling: voortdurende interactie

school: ook extra inspannen (kalendersysteem)

Hoofdstuk 12: Juiste stimulering thuis en op school

- ingaan op leergierigheid van kind thuis; stimulering= motor voor ontwikkeling
- responsiviteit: ingaan op vragen van het kind (∫ stimulering)
- stimuleringsarme – stimuleringsrijke omgeving -juiste stimulering: ingaan om belangstelling
- overstimulering: - uitblinken ouders belangrijker dan behoeften kind
- prestatiegericht, kind mag niet zelf bepalen

Hoofdstuk 13: Ingaan leergierigheid op school

interne differentiatie:
1. versnelling
- overslaan van klassen of vroeger beginnen
- tegenwerking: emotioneel vlakŮontwikkelingsgelijken
2.verrijking
- verbreding en verdieping van leerstof, extra keuzevakken
- taakleerkracht
3.buitenschoolse verrijking
- bijeenkomsten van hb-kids, verschillende clubs

Hoofdstuk 14: Onderpresteerders

leerlingen met punten ver beneden hun niveau
zelfconcept is erg negatief bij hoogbegaafde onderpresteerders

Hoofdstuk 15: Noodzaak van een gediferentiëerd leerstofaanbod

twee vbn van kinderen:
- doodsgedachte bij erg jonge kids
- cooperative learning: hb andere kids in de klas laten helpen (niet altijd goed)

Hoofdstuk 16: Reformpedagogische beweging in Europa in t begin van deze eeuw

- nieuwe schoolbeweging: kind centraal stellen: uniek wezen: optimale ontwikkeling
- P. Petersen (1884-1952) : Jenaplanschool
- M. Montesori (1871-1950) : Montessorischool
- H. Parkhurst (1887-1973) : Daltonplanschool
- individualisering en differentiatie
- leerstofjaarklassensysteem= kind-onvriendelijk
- Montessori-pedagogiek: - keuzevrijheid: kind kiest- leerkracht begeleidt, zorgt voor sociale en intellectuele taken op zijn ontwikkelingsniveau
- voorbereide omgeving: leerkracht dirigeert niet, vrij en zelfstandig werken, op eigen niveau en tempo
- kosmische opvoeding: verantwoordelijkheid voor omgeving
- 3 niveaus: onder-, midden-en bovenbouw
- mogelijkeheid om indevidueel naar groepswerk over te gaan
- ongelijken worden te veel gelijk behandeld
- hb hebben geen bepaalde plaats on de zorgverbreding

Hoofdstuk 17: Zorgverbreding en hb-leerlingen

- kleuter + basis samenvloeien
- taakonderwijzeres
- projecten, activiteiten
- Renzulli’s draaimodel: interesse uitdiepen, in en uit de groep kunnen stappen
- school met centrumfunctie: school gespecialiseerd in iets (vb.: talen)
- speciale verrijkingsklassen, ! geen herhaling !
- sneltreinklassen
- nieuwe schoolbeweging
- bijscholing van leerkrachten en verrijkend lesmateriaal
- individualisering van het onderwijsaanbod: stimulering en beschikbaarheid, uitdaging, omgaan
met ontwikkelingsgelijken, advisering, bijscholing en opleiding

Mooij, T. (red.), Hoogbegaafden in de basisschool: materialenboek, 1991, KPC, 's Hertogenbosch, ISBN 90 6755 050 7

Mooij,T. , Onderwijs aan hoogbegaafde kinderen , 1991, Dick Cuotinho, Muiderberg, ISBN 90 6283 833 2

In dit al wat oudere boek vind je ook wel enkele leuke ideetjes voor verrijking!

Mooij,T. , Schoolproblemen van hoogbegaafde kinderen, richtlijnen voor passend onderwijs, 1991, Dick Cuotinho, Muiderberg, ISBN 90 6283 819 7

Müller, Theresa, Mijn kind is hoogbegaafd, Deltas, ISBN 90-243-9004-9

Noks Nauta en Sieuwke Ronner, Ongeleide projectielen op koers – Werken en leven met hoogbegaafdheid. 2007, ISBN 13: 978 90 265 1799 0 download bespreking (pdf document)

Nederstigt,Ine, Hoogbegaafdheid…een gave?, 2003, CPS,Amersfoort, -

Nelissen, J. en Span, P. (red) , Hoogbegaafde kinderen op de basisschool. Suggesties voor didactisch handelen, 1999, Bekadidact, Baarn, ISBN 90 262 2428 1

In dit boek wordt gekeken hoe leerkrachten hoogbegaafden kunnen detecteren, en hoe ze hun onderwijs kunnen aanpassen zodat op de behoeften van de hoogbegaafde leerlingen wordt ingegaan.
Niet alleen verrijkingsmateriaal en voorbeelden van aangepaste instructie worden behandeld, ook wordt het grote belang van een goede en respectvolle relatie tussen leerkracht en leerling benadrukt.  Tenslotte komt ook onderpresteren aan bod.

Nieuwenbroek,A., Faalangst en ouders, 1998, Uitg. Kok, Kampen in samenwerking met KPC Groep, , ISBN 90 2429 435 5

Aanrader voor leerkrachten (en ouders)!
Novilo, Tijl Koenderinck, Klassenmanagement voor hoogbegaafden, DVD, 2012

Novilo begeleidt scholen (basis en middelbaar onderwijs) bij het werken met (hoog)begaafde leerlingen. Ik mocht hun DVD rond klasmanagement bekijken.
Deze video is een inleiding (en daarom nog vrij algemeen) over hoe een aanpak voor hoogbegaafden in de klas eruit kan zien, uitgaande van gemengde klassen én dat het vooral IN de klas moet gebeuren, maar dan wel zo dat het haalbaar blijft voor de leerkracht.
De DVD is opgesplitst in meerdere hoofdstukken, die telkens afzonderlijk kunnen bekeken worden maar die wel degelijk een geheel vormen.
In een eerste hoofdstuk wordt het waarom bekeken van de noodzaak aan een ander soort klasorganisatie/klasmanagement, ook met het oog op hoogbegaafden (maar niet alleen voor hen).
Een tweede hoofdstuk verduidelijkt dat het model van spiral dynamics wordt meegenomen, wanneer het gaat over wat er van kinderen kan en mag verwacht worden.
In een derde deel gaat het over een belangrijk aandachtspunt bij hb's, namelijk de aandacht voor het ontwikkelen, ook bij hen, van een aantal executieve functies. Dat gaat met name bij hb's niet altijd vanzelf, net omdat ze cognitief zo sterk zijn.
Een vierde hoofdstuk gaat over welke principes achter de voorgestelde aanpak zitten. Het idee van "warme begeleiding" gaat daarbij hand in hand met een consequente aanpak, waarbij kinderen zélf de gevolgen dragen van hun handelen en niet de leraar (uiteraard rekening houdend met wat in de spiral dyamics idee gepast is).
In het deel over differentiatie of versnellen wordt resoluut gekozen voor een goed doordachte verdieping, verbreding en pas versnellen als het moet (en dan de gevolgen erbij nemen en het goed organiseren).
De drie daarop volgende hoofdstukken over de instructie, de weektaken en hoe die te organiseren zodat alle kinderen, ook de hb's aan hun trekken komen, maken duidelijk waar deze opleidingsvideo om draait: een doordachte aanpak die verder gaat dan het opsommen van een aantal principes voor één doelgroep. Het gaat over een haalbare, realistische kijk op hoe onderwijs mogelijk is aan zeer diverse groepen, zonder de hb's in de kou te laten staan. Dit gaat over hoe het ook reëel georganiseerd kan worden, dat verdiepen en verbreden, zonder uit het oog te verliezen dat het doenbaar moet blijven voor de leerkracht IN de klas, en dat met nog een hele resem andere zorgkinderen erbij. In deze hoofdstukken zit wat mij betreft de sterkte en de essentie van deze opleidingsvideo.
De hoofdstukjes over consequenties, extra tips en de afsluitende opmerkingen maken het een mooi afgerond geheel.
De manier waarop dit alles wordt gepresenteerd is TED-achtig en heel sober. De spreker vertelt alles gewoon op video, zonder verder visuele ondersteuning. Hij doet dit op een zeer natuurlijke, aangename manier met beeldende taal en treffende voorbeelden. Ikzelf zou wel enkele schema's hebben gewaardeerd, maar uiteindelijk kan je die zelf ook best even op papier krijgen.

Een sterk en realistisch model van aanpak! Yo Wouters (mei 2012)

Ouderraden.nl, Een hoogbegaafd kind in de klas. (Brochure) zie www.ouderraden.nl/publicaties/or_hoogbegaafd.html

De brochure ‘Een hoogbegaafd kind in de klas’ bevat ideeën en suggesties voor ouders en leerkrachten die met hoogbegaafde kinderen te maken hebben. De brochure geeft informatie over hoogbegaafdheid en tips voor de herkenning van hoogbegaafde kinderen. Acceptatie is daarbij het uitgangspunt. Zowel van hun honger naar kennis als de moeite die zij kunnen hebben met de aanpassing aan hun in verhouding minder begaafde omgeving. Aan bod komt de manier waarop ouders en leerkrachten deze kinderen voldoende uitdaging en veiligheid kunnen bieden bij hun leerproces en bij de ontwikkeling van hun persoonlijkheid. Er is aandacht voor de specifieke moeilijkheden die zij hierbij kunnen tegenkomen.
De brochure biedt suggesties hoe leerkrachten met ouders kunnen samenwerken aan een optimale opvang en begeleiding van hoogbegaafde kinderen. Ook staat vermeld welke stappen ouders en een schoolteam kunnen zetten om met de begeleiding van hoogbegaafde kinderen aan de slag te gaan. In elk hoofdstuk komt de situatie thuis en op school apart aan bod, naast ideeën en suggesties die ook los van de tekst te lezen zijn. Deze tips zijn zowel voor ouders als leerkrachten de moeite waard.

Platenkamp,B.R.M. (red.), Hoogbegaafden in de basisschool, Informatieboek en instrumentenboek, 1991, KPC, 's Hertogenbosch, -

Pluymakers;M. en Span,P., Onderwijs aan begaafde leerlingen in het voortgezet onderwijs. Compacten en verrijken, een methode om systematisch rekening te houden met begaafde leerlingen , 2001, Uitgeverij Kluwer , ISBN 9014076045

 Dit boek is bestemd voor directies en docenten van VWOscholen, school-en leerlingbegeleiders, onderwijspsychologen en (ortho)pedagogen

Rebel-Runckel, J.J.A. (red.), Hoogbegaafdheid 2, voor- en nadelen, 1989, Dr. Binetstichting Tilburg, ISBN 90 7138 902 2

Rebel-Runckel,J.J.A., Gegevens over hoogbegaafdheid, 1984, Dr. Binetstichting Tilburg, ISBN 90 9000 653 2

Schouten,M., Hoera, ik ben hoogbegaafd, 1996, Alpha, ISBN 90 5658 023

Ryckaert Leen, Een praktische handleiding in gespreks- en communicatietechnieken voor leerkrachten, Lannoo Campus, 2005

Dit is een boek dat elke leerkracht zou moeten lezen. Leerkrachten voelen zich al te vaak "bekeken" of "gecontroleerd" als een betrokken ouder meer doet dan op tijd en stond opdagen op een oudercontact. Een aanrader om in de communicatie met ouders af te leren stappen van de defensieve houding die ouders ongemakkelijk maakt! Dit kan een hulp zijn voor effectieve communicatie die de onzichtbare maar o zo aanwezige rode lijn aan de schoolpoort stilaan naar het museum doet verdwijnen, waar ze thuishoort.

aanrader! Schaminé M. & Bruyn, S., Onderpresteren effectief aanpakken, help je kind de middelbare school door zonder duwen en trekken, 2009

Belangrijk bij onderpresteren is hoe hierop word gereageerd. Gaat het naar verwijten en dwang, dan wordt het duwen en trekken. Kan je als opvoeders, ouders, leerkrachten de bemoedigende en ondersteunende toon vinden, dan kan je een kind vleugels geven...Makkgelijker gezegd dan gedaan, maar toch de sleutel om dat "sleuren en trekken" te vemijden!

absolute aanrader voor de plusklas - en ook voor thuis:
Schrover, Els, Het Grote Vooruitwerklabboek, Stichting Ontwikkeling Leermethoden, 2010, ISBN 978-94-90981-01-3

Boekbespeking door Akke Tick, National Correspondent Belgium for the European Council for High Ability

Leuke lessen, ook voor thuis

Het Vooruitwerklabboek is de reflectie van tien jaar praktisch werken met en voor hoogbegaafde kinderen in het CBO-Nijmegen. De lessen zijn gebaseerd op de drie vormen van intelligentie uit de theorie van Robert Sternberg. Els Schrover is de auteur van het boek en drijvende kracht achter het lab.

De naam Vooruitwerklab verwijst enerzijds naar het lestijdschrift van Kluwer. Anderzijds heet het een lab omdat er onderzoek wordt gedaan. ´Onderzoek komt in de verrijkingsklas op twee manieren aan de orde. De kinderen onderzoeken hun eigen leerstijl. Wij onderzoeken hoe ze leren en samenwerken en hoe we onze lesmaterialen daarop goed kunnen laten aansluiten´, aldus Schrover. Het Vooruitwerklab is niet hetzelfde als een reguliere kangoeroeklas. Er is een one way screen waarachter kinderen geobserveerd worden en de lessen opgenomen voor nadere analyse.”

Goedkope materialen

Wie het Vooruitwerklabboek bekijkt, constateert gelijk dat er geen dure materialen nodig zijn om hoogbegaafden uitdaging te bieden. Schrover: ´Het materiaal in de lessen is goedkoop en wellicht als krakkemikkig te omschrijven. Daar is bewust voor gekozen. Het is niets totdat hun slimme gedachten er iets van maken. Het gaat ook niet om het eindproduct. Soms kan het eindresultaat volledig mislukt zijn, maar het proces enorme inzichten gebracht hebben.´ Om de tien opdrachten tot een goed einde te brengen moeten de leerlingen, om met de woorden van Sternberg te spreken, hun analytische, creatieve en praktische intelligentie gebruiken. Daarbij is samenwerken een fundamenteel gegeven. De tien opdrachten in het boek zijn leeftijdloos. Ook zijn ze zeer gevarieerd en origineel. Bouw de langzaamste knikkerbaan en maak een storingsformulier voor papieren vliegtuigjes zijn er twee van. Alhoewel bedoeld voor in de klas, kan het boek ook thuis zeker ingezet worden op regenachtige middagen of snikhete zomerdagen. Laat je kind er eens zelf in snuffelen en observeer wat er gebeurt. Misschien is het samenwerken dan wat minder maar doorzetten en plezier zal er zeker zijn.
www.slimlerenleren.nl
De lezers van website Hoogbegaafd Vlaanderen krijgen tot 1 januari 2013 tien procent korting op de originele prijs van 95 euro bij aanschaf van het boek. Vermeld bij je bestelling "HB-Vlaanderen".

Naast dit boek bestaat ook het blad Vooruit, dat driemaal per jaar verschijnt. Dit blad levert een schat aan ideeën voor de plusklas en thuis. Een abonnement kan je hier bestellen.

Sinot, Jan, Janneke en Ellen, IQ te koop! Hoogbegaafd van nul tot achttien, Terra, Lannoo, 2011.

In dit boek vertellen Ellen en haar ouders Jan en Janneke in telkens heel korte hoofdstukjes een leven van 18 lentes bij elkaar. Het geheel leest als een trein, en vertelt het persoonlijke verhaal van een hoogbegaafd kind dat met vallen en opstaan leert leven met dat wat voor haar “gewoon en normaal” si, voor anderen blijkbaar niet evident is. Dit boek is herkenbaar, grappig met soms een traan van ontroering. Soms kan je boos worden om wantoestanden, maar het is helemaal geen protestboek geworden: het is gewoon “wat een hoogbegaafd kind meemaakt”. Het leven zoals het is, hoogbegaafd.

Span, P. (red), de Bruin-de Boer, A.L. en M.C. Wijnekus , Het testen van begaafde kinderen, suggesties voor diagnostiek en behandeling, 2001, Uitgeverij Samson , ISBN 90 1407 056 X

Dit boek is bestemd voor schoolbegeleidingsdiensten en Riaggs, psychologen, onderwijskundigen, (ortho)pedagogen,directieleden en leraren in het basis-en - voortgezet onderwijs

Span, P. e.a, Het testen van hoogintelligente kinderen, diagnostiek & begeleiding , 1992, Samson Tjeenk Willink Alphen a/d Rijn, ISBN 9060925467

Span P., Mooij T. en van Berkel J., van den Heuvel F., Heideman-Witteveen D., Griffioen G., van Gerven E., "Superslim (of hoogbegaafd)" - Uit de reeks 'in de klas', Kluwer, Alphen aan den Rijn, 2002

Dun boekje met een verzameling publicaties. online referentie: www.kluwershop.nl (op zoekterm)
beschrijving Kluwer:
"Het is een uitdaging om de bollebozen in uw eigen groep op tijd op te kunnen sporen en hun talenten te ontwikkelen. Deze (hoog)begaafde kinderen kunnen vaak niet mee komen in de klas, gaan zich vervelen en worden lastig. Deze kinderen hongeren naar kennis. Ze moeten alleen wel uitgedaagd worden. In 'Superslim' beschrijven diverse auteurs hoe u deze kinderen kunt herkennen, hoe u ze kunt stimuleren en welke opvoedingsactiviteiten voor hen gunstig zijn. Hoe u de verschillende denkniveaus en interesses in de groep op elkaar af kunt stemmen. En dat op zo'n praktische manier dat u er meteen mee aan de slag kunt."

Termeer, Patricia, Mag het iets meer zijn?, Praktijkboek voor het begeleiden van kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong in de klas. Uitg BubbelDe Bub, Etten-Leur, 2003

Een praktijkboek waar leerkrachten van de basisschool mee kunnen werken om kinderen met een ontwikkelingsvorosprong beter te begeleiden in de klas. Termeer vertrekt van de idee dat elk kind uniek is, met eigen kenmerken, en dat niet zozeer het kind met "aangepast" worden, maar dat zowel het kind als zijn omgeving moeten leren omgaan met die kenmerken. Centraal in het boek staan de basisbehoeften van een kind: veiligheid, autonomie en competentie. Ze geeft vanuit deze optiek aan op een heel concrete wijze hoe kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong gestimuleerd kunnen worden in hun leer- en werkhouding. Ze geeft practische tips voor extra opdrachten, verrijkingsstof, en versnelling van leerstof. De schrijfster houdt ook een warm pleidooi voor evenwicht in het aanbod in de klas met het kunnen van de kinderen. Niet alleen voor kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong, maar voor alle kinderen.
Het practische boek is voorzien van een inleidend hoofdstuk waarin een theoretisch kader wordt aangereikt rond het begrip van hoogbegaafdheid / ontwikkelingsvoorsprong.

Van den Heuvel Dini, Hoogbegaafde kinderen en hun sociaal-emotionele ontwikkeling: Hoogbegaafde kinderen in hun eerste levensjaren. artikel

Van een moeder: Met dit artikel in de hand capituleerde men op school ivm het "sociaal-emotioneel" argument. Hierin staat héél duidelijk dat een kind dat geen goed contact heeft met klasgenoten, niet noodzakelijk sociaal achter is, maar dat het evengoed kan dat dit kind gewoon door tekort aan ontwikkelingsgelijken, geen goed contact heeft met klasgenootjes. En vermits sociale vaardigheden nu net enkel geoefend kunnen worden als men elkaar een beetje kan begrijpen, kon mijn kind gewoon geen normale relaties aanknopen met de kinderen in zijn klas, die hem gewoon niet eens begrepen, met zijn woordenschat en zijn interesses!

Van den Heuvel, Dini., Jurgens,K. en Roose,E., Een hoogbegaafd kind in de klas Ouders en leerkrachten werken samen,  VOO brochure, 2000

De brochure opent met informatie over hoogbegaafdheid en tips voor de herkenning van hoogbegaafde kinderen. De voorschoolse periode krijgt hierbij ook aandacht.
Daarna komt aan de orde hoe ouders en leerkrachten deze kinderen voldoende uitdaging en veiligheid kunnen bieden bij hun leerproces en bij de ontwikkeling van hun persoonlijkheid. Er is aandacht voor onderpresteren, pesten,faalangst en combinatie van hoogbegaafdheid met ADHD, dyslexie en autisme.
Tenslotte komt de samenwerking met collega's en ouders aan bod en afsluitend wordt bekeken hoe ouders en schoolteam aan de slag kunnen gaan.

Van Gerven, Eleonoor, Zicht op hoogbegaafdheid. Handboek voor leerkrachten in het basisonderwijs , 2001, Uitgeverij Lemma , ISBN 90 518 9928 9

Lesboek.  Bevat 10 lessen.  Het boek is bestemd voor leerkrachten (al dan niet in opleiding), maar is ook goed verteerbaar voor de geinteresseerde ouder.

De auteurs geven een kort maar mooi overzicht van wat anno 2001 de stand van zaken is in ons taalgebied ivm mogelijke initiatieven voor hoogbegaafden in het basisonderwijs. Er wordt ook aandacht besteed aan tijdige (lees: vroege) herkenning, vervroegde intrede in het basisonderwijs, en de verschillende mogelijke problemen en de mogelijke initiatieven om het onderwijs voor hoogbegaafden aantrekkenlijk te maken.  Aan het einde van het boek vind je ook een mooie literatuurlijst, en een lijst van uitgevers van materialen.

Er bestaat ook een handleiding voor de lesgever. Allemaal te koop bij Lemma zelf: www.lemma.nl

Over Eleonoor Van Gerven
Eleonoor Van Gerven is de hoofdredacteur van het tijdschrift Talent.  Zij is o.m. ook actief in de Nederlandse vereniging Pharos. Zij geeft lezingen en cursussen rond het begeleiden van hoogbegaafde kinderen op school.

De website van Eleonoor Van Gerven bereik je via: www.vangerven.bis

Van Gerven,Eleonoor en Drent,Sylvia, Doorgaande lijn voor hoogbegaafde leerlingen , 2001, Uitg. Lemma, Utrecht , ISBN 90 5189 880 0 (tweede druk 2001: ISBN ISBN 90-5189-935-1)

Een praktische gids voor een goed basisschoolbeleid.
Dit boek biedt basisscholen een projectmatige aanpak voor het beleidsvormingsproces rond hoogbegaafden.
Behalve een beschrijving van het beleidsvormingsproces, wordt duidelijk gemaakt aan welke eisen een beleidsplan zou moeten voldoen, welke onderwijskundige keuzes daarbij gemaakt moeten worden en wat hiervan de consequenties in de praktijk kunnen zijn. De auteurs gaan ook in op de implementatie van het beleid en er komen randaspecten als externe voorlichting en begeleiding aan de orde.

Aanrader: basisboek
Van Gerven,Eleonoor en Drent,Sylvia, Professioneel omgaan met hoogbegaafde kinderen in het basisonderwijs, 2002, Uitg.: Lemma, Utrecht, ISBN 90 593 101 28 - Tweede druk 2004, ISBN 9059313119

Hét Nederlandstalige basisboek rond hoogbegaafdheid op de basisschool. Het boek richt zich op leerkrachten basisonderwijs, met ook een hoofdstukje over vragen rond versnelde intreding in de lagere school.Ook een leerkracht in de kleuterschool heeft er wel iets aan.
Met dit boek krijg je een grondige, goede inleiding die je al heel wat aanzetten geeft om een goed beleid rond hoogbegaafdheid op te zetten.
Achteraan vind je ook een uitgebreide literatuurlijst, en adressen (inclusief web adressen) voor aangepaste leermaterialen.
Als je de kans krijgt, moet je als leerkracht trouwens eens een cursus volgen bij Eleonoor Van Gerven!

Er bestaat ook een kaft (eveneens, zoals het boek, verkrijgbaar bij uitg. Lemma) bestemd voor lesgevers die het boek als lesboek willen gebruiken. De kaft bevat praktische tips en uitgewerkte oefeningen. Dit alles is ook beschikbaar op CD. Het gaat hier dus om een handleiding voor lesgevers die aan de hand van het basisboek aan toekomstige of reeds afgestudeerde leerkrachten les willen geven. Hét boek om in de lerarenopleidingen als handboek te gebruiken!

Bestellen:
www.lemma.nl voor bestelling via het web.

Nieuw boek Van Gerven (2008):
Eleonoor van Gerven, Slim beleid, keuzes en consequenties bij beleid voor hoogbegaafde leerlingen in het basisonderwijs, Van Gorcum, 2008, 168 blz. ISBN 978902324443, Prijs € 34,50

Lies Van Rompaey, "Hoogbegaafdheid, een luxeprobleem?", In: Basis/Schoolwijzer, jg.112, nr.10 (28 mei 2005), 15-18. (dit is het verslag van een lezing van prof. Tessa Kieboom in Leuven op 25 april 2005)
Wij mogen een pfd file verspreiden van dit artikel (waarvoor dank aan de auteur). Stuur gewoon een mailtje naar ons info adres om dit te vragen...

Van Zanten,J., Hoogbegaafde kinderen, 1999, Boom, Amsterdam, ISBN 90 5352 279 4

Erik Verliefde, Ria Hermans, Geef me de tijd, kinderen met leerproblemen in de klas
Acco Leuven, 2000, ISBN 90-334-4614-2

Aanrader: basisboek
Webb, James T., Meckstroth, Elizabeth A. , Tolan,Stephanie S, - vertaling: Jurgens,Karel en Mink,Frank, De begeleiding van hoogbegaafde kinderen , 2000en herdrukken, Van Gorcum, ISBN 90 232 3348 4

Een basisboek om zeker te lezen, zowel voor ouders als voor leerkrachten.

Werts,M., Hoogbegaafde kinderen in de klas? Suggesties voor verrijking en verdieping van taalonderwijs in de bovenbouw basisonderwijs., 1997, SLO, Enschede,

Westerveld, H.J., Invloeden die de ontwikkeling van kinderen en adolescenten (ernstig) kunnen bedreigen (o.a. hoogbegaafdheid), 2000, Tijdstroom/Bunge, ISBN 90 3522 252 0

Wind,Willem en Feenstra, Anneke, Omgaan met hoogbegaafde leerlingen, een praktische handleiding voor de pabo, 2003, Couthino, 96 blz., ISBN 90 6283 3616

Een goede samenvatting van wat er momenteel leeft rond hoogbegaafdheid.

Van de website van de uitgever:

Een hoogbegaafd kind heeft talent voor denken. Zoals ieder talent kan dat tot bloei komen onder de juiste omstandigheden en vooral onder begeleiding van een goede coach. Als een hoogbegaafd kind niet zichzelf kan zijn, raakt hij gefrustreerd en belandt hij in een negatieve spiraal. Leerkrachten staan voor de taak om het hoogbegaafde kind op zijn eigen niveau uit te dagen en zijn talent te helpen ontwikkelen. Dit boek speelt in op de behoefte aan heldere en praktische informatie over hoogbegaafdheid in het primair onderwijs. Naast de belangrijkste theoretische uitgangspunten bespreken de auteurs vooral de dagelijkse gang van zaken in de groep. Het laat (aanstaande) leerkrachten zien hoe zij de mogelijkheden van het onderwijs kunnen laten aansluiten bij de behoeften van het kind. Naast de begeleiding van het kind komt ook de samenwerking met de ouders aan bod en worden praktische adviezen gegeven om het omgaan met hoogbegaafdheid in een schoolbeleidsplan vast te leggen.

Verkorte inhoudsopgave

Kennismaken met (hoog)begaafdheid
De (hoog)begaafde leerling
Lesgeven aan (hoog)begaafde kinderen
De omgeving van een (hoog)begaafd kind
Praktische informatie

Willem Wind is zelf hoogbegaafd en actief betrokken bij verschillende initiatieven op gebied van hoogbegaafdheid in Nederland. Anneke Feenstra heeft als leerkracht op een school voor primair onderwijs deskundigheidopgebouwd in het omgaan met hoogbegaafde leerlingen.

Meteen bestellen? Hier kan je dat doen!